سیاحت ائتمه‌یی چوخ سئون بیری‌یم. بیر چوخ‌لاری ائو، ماشین، قیزیل آرزولایاندا، من همیشه دونیانی گؤرمه‌یی آرزولامیشام. سوسیال ائوریمی (تکامولو) گؤرمه‌یین ان آسان یولو سیاحت‌دیر. همین جغرافیادا یاشایان اینسان‌لارین اطرافیندا باش وئرنلر سایه‌سینده موختلیف یول‌لارلا مدنيت‌لرینی نئجه یاراتدیقلارینی گؤرمک منیم اوچون چوخ ماراقلیدیر.
آنجاق سون ایکی ایلده سیاحت منه یئنی بیر معنا قازاندیریب. ساده‌جه یئنی بیر یئره گئتمه‌یین هیجانی و سئوینجی یوخ، عینی زاماندا همین یئرده یاشایان گونئی آذربایجانلی‌لارلا تانیش اولماغین ذؤوقو ده اؤنملی اولوب. گونئی آذربایجانلی‌لار کؤچدوکلری یئره اویغونلاشماق اوچون همین اؤلکه‌نین سیستمینی آنلاماق و اؤزلرینه بیر مکان یاراتماق نامینه موختلیف سوسیال و سیاسی ديَیشیکلیک‌لردن کئچیبلر.
بعضی اینسان‌لار بونو منفی بیر شئی کیمی گؤرورلر. آذربایجانلیلیغی ساده‌جه مؤوجود اولان و ایل‌لردیر یاشامیش بیر تاریخ کیمی قبول ائدیرلر. بیزیم تاریخین ایچینده اولمایان بیر دوشونجه‌نی و یا عنعنه‌‌نی یاشاتماغی ایسه “قوندارما” آدلاندیریر، حتی بونو خیانته قدر آپارانلار دا اولور. آنجاق حقیقتاً، صاف و یالنیز تورک و یا آذربایجانلی کیملیگینه عاید بیر تاریخ مؤوجوددورمو؟ تاریخ دئدیگیمیز شئی، دایم قارشیلیقلی تأثیرلر، قاریشیق‌لار، آسیمیلیاسیالار و یئنی سینتئزلرین محصولو دئییل‌می؟ اگر بئله‌دیرسه، او زامان «صاف تاریخ» آختاریشی اؤزو-اؤزلویونده توهم، بلکه ده کیملیگیمیزی دوندورماق جهدیدیر.
داها دا اؤنملیسی، گونئی آذربایجانین سرحدلریندن کناردا بؤیوین گنج‌لریمیزدیر. تأسف کی، بو یانلیش دوشونجه چوخ واخت اونلاری اؤز کؤک‌لریندن اوزاقلاشدیریر، میللی باغ‌لاریمیزی ضعیفله‌دیر.
ایل‌لردیر بیر-بیریمیزدن آیری دوشموش، پارچالانمیش بیر دیاسپورا حالینا گلمیشیک. بونون سای‌سیز-حِسابسیز سبب‌لری وار، لاکین بو یازیدا اونلارا توخونماق ایسته‌میرم. منیم یازیمین مقصدی، اصلینده، هئچ بیر شکیلده کئچمیش دئییل. بو یازی‌نین هدفی گله‌جه‌ییمیزدیر.
سیاحت‌لریمده تانیش اولدوغوم هر بیر اینساندا من گونئی آذربایجانین صاباحینی گؤرورم. فرانسیز ادبياتی‌نین اینجه‌لیک‌لرینه دالمیش قیزیمیزی، کامپیوتر مهندیسلیگی‌نین زیروه‌له‌رینه دوغرو آددیملایان اوغلوموزو گؤرورم. بلکه ده دیلیمیزی آخیجی دانیشا بیلمه‌ین، لاکین آلمان دیلینده طیب تحصیلی آلان و گله‌جکده میلتیمیزین خسته‌لیک‌لرینه درمان تاپاجاق حکیمیمیزی گؤرورم.
بلکه ده هله گونئی آذربایجانا آیاق باسمامیش، آما یاراتدیغی اپلیکیشنه «ساوالان» آدینی وئرمکله کیملیگینی یاشادان گنج ایختیراعچی‌میزی گؤرورم. اونلارین اؤز ساحه‌‌‌لرینده ان یوکسک پیلله‌لره یوکسلدیکلرینی و غورورلا «من گونئی آذربایجانلییام» دئدیکلرینی گؤرورم.
آرتیق یئنی بیر نسیل یئتیشیب و دیگری ده یولدادیر؛ چوخ کئچمز، اونلارین دا وارلیغینی گؤره‌جه‌ییک. بیزیم بورجوموز گنج‌لری اؤزوموزدن اوزاقلاشدیرماق دئییل، عکسینه، اونلاری اولدوقلاری کیمی قبول ائدیب قوجاقلاماقدیر. اصلینده، بو یازینی سیزین اوچون قلمه آلیرام. دونیانین هاراسیندا اولدوغونو بیلمیرم، یازدیقلاریمی آنلاییرسان‌می، یوخسا یالنیز ایسپانیا دیلینده‌می دانیشیرسان، اونو دا بیلمیرم.
آما بیر شئیی بیل: گونئی آذربایجانا ان کیچیک بیر باغلیلیغین وارسا، سن بیزیم اؤولادیمیزسان، سن بیزدنسن. منیم اوچون ایدئولوژی اؤنملی دئییل. سنین ساغچی و یا سولچو اولماغین، سوسیالیست و یا کاپیتالیست دوشونجه‌سینه صاحب اولماغین فرق ائتمز. مستقللیک یا فدرالیزم و یا باشقا سیاسی مودل آرزولاماغین دا اساس مسئله دئییل. بیزیم گوجوموز یالنیز بو گونوموزده دئییل، بیرلیکده قوراجاغیمیز صاباحدادیر.
بیزیم گوجوموز بیر-بیریمیزله علاقه‌‌‌ده قالماقدان کئچیر. هارادا یاشاماغیمیزدان، هانسی دیلی داها یاخشی بیلمه‌ییمیزدن آسیلی اولمایاراق، شبکه‌‌لشمک و بیر-بیریمیزی تاپماق گله‌جه‌ییمیز اوچون ان بؤیوک ثروت‌دیر. چونکی یالنیز بیرلیکده اولدوقدا تجروبه‌لریمیزی پایلاشا بیلر، ایمکان‌لاریمیزی بؤلوشه بیلر و گونئی آذربایجانین آدینی دونیادا داها دا گوجلو شکیلده تانیدا بیله‌ریک. بیر-بیریمیزله علاقه قورماق تکجه دوستلوق دئییل، هم ده میللی گله‌جه‌ییمیز اوچون بیر مسئولیتدیر.
ائی گونئی آذربایجان گنجلیگی، سن چوخ گؤزلسن، اومید دولوسان، عاغیللیسان، زیروه‌لرده‌سن. بیز سنی اولدوغون کیمی سئویر، وارلیغینی غورورلا باغریمیزا باسیریق. سن بیزه بیر ال اوزاتسان، بیز سنه اورگیمیزی، باغریمیزی، بوتون سئوگیمیزی آچاریق.
