«سیاسی سورج نظرییه‌سی» ائشلی کروسمانین ۲۰۱۹-جی ایلین فئورال آیی‌نین ۱۳-ده ToughtCo سایتینا یازدیغی مقاله‌نین عنوانی‌دیر. پیمان رزاقی اونو اتک‌یازی سایتی اوچون ترجومه ائدیب.
«سیاسی ایمکان‌لار نظرییه‌سی» کیمی ده تانینان سیاسی سورج (پروسئس-روند) نظرییه‌سی، بیر سوسیال حرکاتین هدف‌لرینه چاتماغیندا اوغور قازاندیران لازیملی شراییطی، دوشونجه طرزی و ایش‌لری آچیقلاییر. بو نظرییه‌یه گؤره، بیر حرکات هدف‌لرینه چاتماقدان اوّل، دییشیکلیک اوچون سیاسی ایمکان‌لارین مؤوجود اولماسی واجیبدیر. بوندان سونرا حرکات، مؤوجود سیاسی قورولوش و سورج‌لر واسیطه‌سیله دییشیکلیک یاراتماغا چالیشیر.
عمومی باخیش
سیاسی سورج نظرییه‌سی، سوسیال حرکات‌لارین و دییشیکلیک یاراتما سعی‌لرینین تمل نظرییه‌سی اولاراق نظره آلینیر. ۱۹۷۰-جی ایل‌لر و ۱۹۸۰-جی ایل‌لرده آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده‌کی سوسیولوق‌لار طرفیندن اینکیشاف ائتدیریلن بو نظرییه، ۱۹۶۰-جی ایل‌لرین مولکی حقوق‌لار، آنتی- ساواش و طلبه حرکات‌لارینا جاواب اولاراق اورتایا چیخیب. ایستئنفورد اونیوئرسیته‌سینده پروفسور اولان سوسیولوق داگلاس ماکادام، بو نظرییه‌نی ایلک اولاراق قارادریلی آفروآمئریکالی‌لارین مولکی حقوق‌لار حرکاتینی آراشدیرماق واسطه‌سییله اینکیشاف ائتدیریب.
بو نظرییه‌نین اینکیشافیندان اوّل، سوسیال عالیم‌لر سوسیال حرکات عضولرینی ایرراسیونال(غیرعقلانی) و چیلغین اولاراق گؤروردولر، اونلاری سیاسی آکتیورلار یئرینه آزغین‌لار اولاراق قلمه آلیردیلار. دقتلی آراشدیرمالارلا اینکیشاف ائتدیریلن سیاسی سورج نظرییه‌سی، بو گؤروشو پوزوب و اونلارین ائلیتیست، عیرقچی و پاتریارخال(آتاارکیل) کؤک‌لرینی اورتایا چیخاردی. رئسورس‌لارین سفربر ائدیلمه‌سی نظرییه‌سی، بو کلاسیک گؤروشه آلتئرناتیو بیر باخیش تکلیف ائدیر.
ماکادام نظرییه‌سینی عکس ائتدیرن کیتابینی نشر ائتدیکدن سونرا نظرییه‌یه اؤزو و دیگر سوسیولوق‌لار طرفیندن دوزه‌لیش‌لر ائدیلدی، بونا گؤره ده نظرییه گونوموزده ماکادامین اورژینال ایفاده‌سیندن فرقله‌نیر. سوسیولوق نیل کارنین بلک‌ول سوسیولوگییا ائنسیکلوپئدییاسیندا نظرییه‌یه داییر گیریشینده تصویر ائتدیگی کیمی، سیاسی سورج نظرییه‌سی بیر سوسیال حرکاتین اوغورلو و یا اوغورسوزلوغونو معیینلشدیرن بئش اساس ترکیب حیصه‌سینی تصویر ائدیر: سیاسی ایمکان‌لار، سفربرلیک ایستروکتورلاری، چرچیوه‌له‌مه سورج‌لری، اعتراض دؤورلری(و یا سیکل‌لری) و موباحیثه‌لی رپرتوارلار.
۱. سیاسی ایمکان‌لار، بو نظرییه‌نین ان واجیب یؤنودور، چونکی نظرییه‌یه گؤره، بونلارسیز بیر سوسیال حرکاتین اوغورو ایمکانسیزدیر. سیاسی ایمکان‌لار و یاخود مؤوجود سیاسی سیستم ایچینده موداخیله و دییشیم ایمکان‌لاری – سیستم ضعیفلیک‌لر یاشادیغی واخت‌لاردا اورتایا چیخیر. سیستمده‌کی ضعیفلیک‌لر فرقلی سبب‌لره گؤره اولا بیلر، لاکین خالقین آرتیق سیستمین دستکله‌دیگی یاخود قورویوب ساخلادیغی سوسیال و ایقتیصادی شراییطی دستکله‌مه‌سی بیر لئگیتیملیک(مشروعیت) بؤحرانینا سبب اولا بیلر. ایمکان‌لار، داها اوّل مارژیناللاشدیریلانلارین (تاریخی اولاراق قادین‌لار و رنگلی اینسان‌لار کیمی) سیاسی حقوق‌لارینین گئنیشلندیریلمه‌سی، لیدرلر آراسینداکی فیکیر آیریلیق‌لاری، سیاسی ارگان‌لارلا سئچیجی‌لر آراسیندا آرتان موختلیفلیک و داها اوّل دییشیکلیک ایسته‌ین‌لره مانع اولان رئپرئسیو (سرکوبگر) قورولوش‌لارین ضعیفله‌مه‌سی کیمی فاکتورلاردان قایناقلانا بیلر.
۲. سفربرلیک ایستروکتورلاری، دییشیکلیک ایسته‌ین جمعیت آراسیندا اونسوز دا وار اولان (سیاسی و سایره) تشکیلات‌لاری ایفاده ائدیر. بو تشکیلات‌لار، اینکیشاف ائتمکده اولان سوسیال حرکاتا عضولوک، لیدرلیک و اونسیت و سوسیال شبکه‌لر تعمین ائتمکله بیر سوسیال حرکاتا سفربرائدیجی قورولوش‌لار رولونو اویناییر. نومونه‌لر آراسیندا کیلسه‌لر، ایجماع و غیرتیجاری تشکیلات‌لاری و طلبه قروپ‌لاری ایله مکتب‌لر وار.
۳. چرچیوه‌له‌مه سورج‌لری، قروپون و یا حرکاتین مؤوجود پروبلئم‌لری آچیق و ایناندیریجی بیر شکیلده تعریف ائدیلمه‌سینه، نییه دئییشیکلییه احتیاج اولدوغونو، هانسی دییشیکلیک‌لرین ایسته‌نیلدیگینی و بونلارا نئجه ناییل اولوناجاغینی ایفاده ائتمه‌یینه ایمکان وئرمک اوچون بیر تشکیلاتین لیدرلری طرفیندن یئرینه یئتیریلیر. چرچیوه‌له‌مه سورج‌لری، حرکات عضولری، سیاست قوروم‌لارین عضولری و عمومی اولاراق خالق آراسیندا بیر سوسیال حرکاتین سیاسی فورصت‌لرین ایستیفاده‌سی و دییشکلیک یاراتماسی اوچون واجیب اولان ایدئولوژی ایشتیراکی تشویق ائدیر. ماکادام و امکداش‌لاری چرچیوله‌مه‌یی، “جمعی حرکاتی مشروعلاشدیران و موتیواسییا ائد‌ن، دونیایا و اؤزلرینه باغلی اورتاق آنلاییش‌لاری فورمالاشدیرماق اوچون اینسان قروپ‌لارینین شعورلو ایستراتژیک سعی‌لر” کیمی تصویر ائدیرلر.
۴. اعتراض دؤورلری، بو نظرییه‌یه گؤره سوسیال حرکات‌لارین اوغورلو اولماسی‌نین اؤنملی بیر یؤنودور. اعتراض سیکلی، سیاسی سیستمه قارشی موخالیفتین و اعتراض فعالیت‌لرینین یوکسک اولدوغو واختدا، اوزون بیر دؤوردور. بو نظری باخیشا گؤره اعتراض‌لار، حرکاتا باغلی سفربرائدیجی قورولوش‌لارین باخیش و طلب‌لرینین اهمیتلی ایفاده‌لریدیر. اعتراض‌لار (همچینین) چرچیوه‌له‌مه سورجینه باغلی ایدئولوژیک چرچیوه‌لری گؤسته‌رن واسیطه‌لردیر. بو سببله اعتراض‌لار، حرکات ایچینده‌کی همرای‌لیگی گوجلندیرمه‌سینه، حرکاتین مقصد توتدوغو مؤوضوع‌لار حاقیندا عوموم خالق ایچه‌ریسینده خبردارلیغین آرتماسینا و یئنی عضولری توپلاماغا خیدمت ائدیر.
۵. نظرییه‌نین بئشینجی و سونونجو یؤنو، موباحیثه‌لی رپرتوارلاردیر. بو آسپئکت، حرکاتین ادعالارینی ایره‌‌لی سوردویو واسیطه‌لر توپلوسونا عاییددیر. بونلارا عادتا تعطیل‌لر(اعتصاب‌لار)، نوماییش‌لر(اعتراض‌لار) و پئتیسییالار(دیلکچه‌لر، دادخواست‌لار) داخیلدیر.
نظرییه‌یه گؤره بوتون بو عنصورلر مؤوجود اولدوقدا، بیر سوسیال حرکاتین مؤوجود سیاسی سیستم ایچینده ایسته‌نیلن نتیجه‌نی عکس ائتدیرن دییشیکلیک‌لر یارادا بیلمه‌سی مومکوندور.
