تبریزده کئچیریله‌جک کتاب سرگیسینده ناشرلرین مستقل گیریشینه قاداغا قویولوب. یئنی قایدایا گؤره بوتون ایشلر «خانه کتاب» آدلی دؤولت قورومون عهده‌‌لیگینه وئریلیب. سرگیده اشتراک ائتمک ایسته‌ین نشریاتچیلار و یا یایین ائولری اولجه‌دن کتابلاری‌نین لیستینی بو قوروما گؤندریب، اونلارین تصدیقیندن سونرا سرگی‌یه بوراخیلاجاقلار.
«خانه کتاب»، «ارشاد» اداره‌سی‌نین نظارتی آلتیندا چالیشان بیر قورومدور. یئنی سیستمده کتاب سرگیسی تامامیله بو قورومون نظارتینه وئریلیب. بو ديیشیکلیگی یئنی‌لیک کیمی قلمه وئرسه‌لر ده، آذربایجانلی نشریاتچیلار و یازیچی‌لار بونو سانسورون باشقا فورماسی کیمی ديرلندیریب، قورومون اساس مقصدی‌نین اونلارین فعالیتینی محدودلاشدیرماق اولدوغونو دئییرلر.
ایراندا نشریاتچیلیق ائله‌جه ده مدنيت ساحه‌‌‌سی‌نین باشقا استیقامتلری ارشاد ایداره‌سی‌نین نظارتینده‌دیر. ارشاد ناظرلیگی دؤولت سیاستلری و دینی چرچیوه‌لر کیمی اؤلچولرله مدنيت ساحه‌‌‌سینده‌کی فعالیتلری محدودلاشدیریر. سرحدسیز رئپورتیورلار تشکیلاتی‌نین سون حساباتینا اساساً ایران سانسور ساحه‌‌‌سینده دونیادا ان پیس وضعيتی اولان دؤردونجو اؤلکه‌دیر.
بو وضعيت خوصوصیله آزلیقلارین یاشادیغی بؤلگه‌لرده داها پیس اولور. آذربایجانلی نشریاتچیلارین آذربایجان تورکجه‌سینده چاپ ائتدیکلری کتابلار اؤلکه‌ده وار اولان عمومی سانسوردان باشقا هم ده یازی دیلینه گؤره ده سیخیشدیریلیر.
ایکی دفعه سانسور؛ چاپدا و ساتیشدا
تبریزده کتاب سرگیسی هر ایلین مهر و یا آبان آیلاریندا گئرچکله‌شیر. بو ایل ایسه 12 مهر تاریخیندن 5 گون بویونجا حیاتا کئچیریله‌جک. بو ایل ارشاد ناظرلیگی تدبیرین تامامیله «خانه کتاب» طرفیندن کئچیریله‌جه‌یینی بیلدیریلیب. یئنی سیستمین ایلک دفعه تبریزده سیناقدان چیخاریلاجاغی، گلن ایلدن ایسه بوتون اؤلکه‌ده تطبیق اولوناجاغی بیلدیریلیب.
یئنی قایدایا گؤره کتابلار اولجه اولدوغو کیمی نشریاتچیلارا آیریلمیش غرفه‌لرده دئییل، مؤوضوعلارا آیریلمیش غرفه‌لرده اشتیراکچی‌لارا تقدیم اولوناجاق. بو ایسه نشریتاتچیلارین مستقل اولماماسی دئمکدیر. بئله کی بو قایدایا گؤره نشریاتچیلار کتاب غرفه‌لریندن کناردا قالاجاقلار. اوسته‌لیک ده اونلار کتابدان الده اولونان گلیری بیر آی سونرا الده بیله‌جکلر.
آذربایجانلی یازیچی رقیه کبیری اینستاگرام صحیفه‌‌‌سینده بو مسئله‌‌یه موناسیبت بیلدیریب. او دئییب کی بو ایش نشریاتچیلارین استیقلالینی زدله‌ییر و کتابلاری ارشاد سانسوروندان سونرا ایکینجی دفعه سانسورا معروض قویور. بونا اعتراض اولاراق بعضی آذربایجانلی نشریاتچیلار سرگی‌یه قاتیلمایاجاقلارینی بیلدیریبلر. بوتا یایین ائوی اونلاردان بیریدیر. محمد صوبحدل بوتا یایین ائوینین صاحبی اینستاگرام صحیفه‌‌‌سینده سرگی‌نین یئنی اوصوللا تشکیلی‌نین اوخوجو ایله نشریاتچی‌نین مسافه‌‌سی‌نین داها دا چوخالتدیغینی دئییر. او هم ده بو قایدانی جان اوسته اولان کتاب نشری صنعتینه وورولان سون بالتا کیمی ديرلندیریب.
ایراندا کتاب سانسورو
ایراندا کتاب سانسورو چوخ اهميتلی مسئله‌‌دیر. یازیلان هر کتاب اوخوجودان اول اسلامی فرهنگ و ارشاد ناظرلیگی‌نین یوخلاماسیندان کئچیریلیر. اؤلکه‌نین دینی، سیاسی و اخلاقی ديرلرینه ضد تانینان بؤلمه‌لر چاپدان اول سیلینیر و یاخود دا کتابا لازیمی ديیشیکلیکلر ائدیلیر. بو سیستم دونیادا هارداسا بوتونلوکله اورتادان قالخیب لاکین ایران دؤولتی جديتله بو سیاستی داوام ائتدیریر. سرحدسیز رئپورتیورلار تشکیلاتی‌نین سون حساباتیندا ایران ان آغیر سانسور سیاستلری یئریدن اؤلکه‌لردن بیریدیر.
کتاب سانسورو سددینی آشماق آزلیق قروپلار اوچون داها دا چتین اولور. بعضی دینی آزلیقلارین اینانجلاری آزلیق دینی اینانجلار کیمی دؤولت طرفیندن قبول ائدیلمیر. نتیجه‌ده اونلارین افاده آزادلیغی و یا باشقا آزادلیقلاری دؤولت ایدئولوگییاسینا قارشی تهلوکه کیمی گؤرولور. قبول ائدیلن آزلیقلارین ایسه کتاب چاپ ائتمه حاقلاری اولدوقجا محدوددور. بو ائتنیک آزلیقلار و اونلارین دیللری اوچون ده کئچرلیدیر. آذربایجاندا تورکجه کتاب چاپینی بونا نمونه کیمی گؤسترمک اولار.
ایراندا آذربایجانلی‌لارین آذربایجان تورکجه‌سینده کتاب چاپ ائتمه‌لری چوخ چتینلیکلرله اولور. آذربایجانلی نشریاتچیلار بونو دفعه‌‌لرله دیله گتیریبلر. ارشاد ناظرلیگی اؤلکه‌ده سانسورا علاوه اولاراق آذربایجان تورکجه‌سینده یازیلان کتابلاری یازیلدیقلاری دیله گؤره چتین وضعيته سالیر. ناظرلیگین تضییقی ایله یازیلان کتابلار استاندارد آذربایجان تورکجه‌سینده دئییل تبریز لهجه‌سیله یازیلمالیدیر. بونا گؤره ده آذربایجان تورکجه‌سینده اولان بیر چوخ سؤزلری خارجی سؤز کیمی قئیده آلیب سیلینمه‌سینی ایسته‌ییرلر. عینی حالدا مدنيت ساحه‌‌‌سینده یازیلان یازیلار دا «بؤلوجولوک» اتهامی ایله دامغالانیر.
پارلاق قلم یایین ائوینین باش رئداکتورو بهرام سورگون «یازاکو» خبر آژانسینا وئردیگی معلوماتدا آذربایجان تورکجه‌سینده چالیشان نشریاتچیلارین جاواب‌ده قوروملار طرفیندن قصدا دقتدن اوزاق ساخلانیلدیقلارینی بیلدیرمیشدی. او هم ده آذربایجان تورکجه‌سینده فعالیت گؤسترن نشریاتچیلارین دؤولت طرفیندن دستکلنمه‌دیکلرینی، بوش بهانه‌لرله بئزدیریلدیکلرینی سؤیله‌ییب. سون لاییحه ایسه بو اذيتلرین باشقا نمونه‌سی کیمی گؤرونور.
