غربی آذربایجان ویلایتی اؤلکه میقیاسیندا قیزیل قوطبو اولاراق بیلینیر. غربی آذربایجان صنعت معدن تیجارت تشکیلاتی‌نین باشچیسی غلامرضا بابایی بو ویلایتین دیرلی معدن داش‌لاری احتیاطینا(ذخیره) اؤلکه‌نین بیرینجیسی اولدوغونو دئییب.
بو معدن‌لر آراسیندا ان چوخ قیزیل احتیاطینا مالیک اولان «زرشوران» و «آغ دره» معدن‌لری تیکان‌تپه شهرینین یاخینلیغیندا یئرلشیرلر. غربی آذربایجاندا باشقا دیرلی معدن داش‌لاری دا مؤوجوددور. اؤلکه اراضیسینده جمعی ۶۸ نوع دیرلی معدن داشی‌نین اولدوغو بیلینیر. بونلاردان ۵۱-ی غربی آذربایجاندا مؤوجوددور. بونلاردان ایسه ۳۱ نوعو حاضیردا چیخاریلیر و قالان ۲۰ نوع ایسه تئزلیکله چیخاریلاجاق.
آذربایجانین باشقا یئرلرینده ده اولدوغو کیمی بو معدن‌لر ویلایتین اقتصادی وضعیتینی یاخشیلاشدیرماقدا بیر رول اویناماییب. تیکان‌تپه اؤلکه سوییه‌سینده ایکی بؤیوک قیزیل معدنی‌نین صاحیبیدیر لاکین اؤلکه سوییه‌سینده اینکیشاف ائتمه‌میش ۳۱ شهر سیراسیندا یئر آلیب.
«همشهری» قزئتی‌نین وئردیگی معلوماتا اساساً غربی آذربایجان ویلایتی فلاکت گؤستریجی‌سینه گؤره اؤلکه سوییه‌سینده ان پیس وضعیتده‌دیر. یوکسک میقیاسدا قیزیل و باشقا دیرلی داش‌لارین احتیاطینا مالیک اولان بو ویلایتین حاضیردا اؤلکه سوییه‌سینده فلاکتده اولدوغو بیلینیر. ویلایتین بو وضعیته دوشمه‌سینه یئرآلتی معدن‌لر سبب اولوب یا دؤولتین سیاستی؟
بو معدن‌لرین فایداسی ندیر؟
تک غربی آذربایجان دئییل، گونئیده‌کی باشقا معدن‌لر ده یئرلی اهالینین یاشاییشینی یاخشیلاشدیرماییبلار. بو معدن‌لر آددا آذربایجانین اولسالار دا اونلارین ویلایته هئچ بیر موثبت تأثیری یوخدور. بو مسئله گونئیده چوخ تکرارلانان موضوع‌لار سیراسیندادیر. تک فعال‌لار طرفیندن دئییل، یئرلی سوروملولارین دا اعتراض‌لارینا سبب اولان بو مسئله هله کی اؤز حلّینی تاپماییب.
سوروملو شخص‌لرین دئدیکلرینه اساساً بو معدن‌لردن الده ائدیلن محصول‌لار خام شکیلده آذربایجاندان چیخاریلیرلار. خام شکیلده آذربایجاندان چیخاریلان مادّه‌لر اساس گلیری ده اؤزلری ایله آپاریرلار. بونون ان آچیق نومونه‌لریندن بیری سونگون میس معدنی‌دیر.
کئچن ایل موستقیل آذربایجان میس شیرکتی‌نین یارادیلماسی باره‌ده خبرلر یاییلدی. بونو دستکله‌ین آذربایجانلی‌لار اصیل گلیرین کرمان کیمی مرکزی ویلایت‌لره داشینماسی قارشیسیندا بو شیرکتی آلتئرناتیو حساب ائدیردیلر. تبریزین کئچمیش میللت وکیلی اکبر اعلمی کرمان مافییاسی‌نین بونا مانع اولدوغو باره‌ده خبردارلیق ائتمیشدی. اونون فیکریجه کرمان مافییاسی‌نین آذربایجاندا میس‌اریتمه کارخانالارینین تیکیلمه‌مه‌سینده بیرباشا رولو وار. چونکی بو کارخانالار آذربایجاندا تیکیلسه کرمانا داشینان میس کونسانتره‌سینین قارشیسی آلیناجاق.
اصلینده بو مسئله سونگون میس معدنی‌نین تراختور فوتبول کلوبونا مالییه دسته‌یی طلب ائدیلدیگی زامان گونده‌مه گلدی. بونا ایسه هامیدان قاباق کرمان ویلایتی‌نین میللت وکیلی اعتراض ائتدی. بو اعتراض آذربایجاندا وضعیتی داها دا گرگینلشدیردی.
آذربایجانلی فعال‌لار آذربایجاندا اولان معدن‌لرین گلیرلرینین مرکزی ویلایت‌لره داشینماسینی و بو ویلایت‌لرین آذربایجان وارلیق‌لارینی ایستدیکلری کیمی ایداره ائتمه‌لرینی داخیلی موستملکه‌چیلیک کیمی دیرلندیریرلر. بو ایسه عمومیتله آذربایجانداکی یئرآلتی و یئراوستو قایناق‌لارین گیزلی قالماسی و یا دؤولت الی‌نین اوزانماماسینی اوستون گؤستریر. فعال‌لار آذربایجاندا وار اولان بیر معدنین اوستونون آچیلماسینی و گلیری‌نین هارداسا هامیسی‌نین مرکزی ویلایت‌لره داشینماسیندان او معدنین توپراق آلتیندا قالماسینین داها یاخشی اولدوغونو دئییرلر.
عینی حالدا بو معدن‌لرین زهرلی توللانتی‌لاری دا، چئوره فعال‌لارینین دقتینی جلب ائدیر. ورزیقان میللت وکیلی سونگون میس معدنی گلیریندن چئوره‌نی قوروماق آدینا آیریلان آز میقداردا سرمایه‌نین ده ورزیقانا وئریلمه‌مه‌سینی دئمیشدی.
داها سونرا زنوز شهری یاخینلیغیندا اولان بیر باشقا قیزیل و میس معدنی‌نین ایشه باشلاماسی یئرلی اهالینین اعتراض‌لارینا سبب اولوب. اونلار بو معدنین توللانتی‌لارینین خسته‌لیک‌لره سبب اولماسینی دئییب، اورادا فعالیته باشلایان شیرکتین فعالیت‌لرینین دایاندیریلماسینی طلب ائدیبلر. لاکین اهالینین و چئوره فعال‌لارینین دیره‌نیشی نتیجه‌سیز قالیب و حاضیردا همین معدن ده فعالیته باشلاییب.
تیکان‌تپه‌ده قیزیل معدن‌لرین ضررلی نتیجه‌لری
تیکان‌تپه شهری اراضیسینده ایکی بؤیوک قیزیل معدنی یئرله‌شیر. لاکین بو معدن‌لرین ده فعالیت‌لری منفی نتیجه‌لری ایله تانینیر. اؤلکه سوییه‌سینده ان چوخ قیزیل احتیاطینا مالیک اولان بو شهر اؤلکه سوییه‌سینده اینکیشاف ائتمه‌میش شهرلر سیراسیندادیر.
بو مسئله ویلایت و شهر سوروملولارینی دا دیله گتیریب. تیکان‌تپه شهرینین جومعه ایمامی حجت السلام علی رحیمی بو باره‌ده ناراضیلیغینی بیلدیریب. او بو شهرده ایکی بؤیوک قیزیل معدنین اولدوغو حالدا ایشسیزلیک، ساغلاملیق پروبلئم‌لری، یول‌لارین پیس وضعیتی و اهالینین یاشاییش پروبلئم‌لری اولدوغونو بیلدیره‌رک بونا اعتراض ائدیب.
داها سونرا غربی آذربایجان دادگستری باشچیسی عتباتی ایسه قیزیل معدن‌لریندن چیخاریلان مادّه‌لرین خام شکیلده ویلایتدن چیخاریلدیغینی بیلدیریب. بو ایسه ویلایتده اولان وارلیق‌لاردان باشقالارینین فایدالانماسی دئمکدیر.
بونلارلا یاناشی همین معدن‌لرین چئوره پروبلئم‌لری یاراتدیقلاری دا بیلینیر. حاضیردا همین معدن‌لر فعالیت ساحه‌لری اولاراق بیلینن اراضیدن اون قات داها چوخ اراضیده فعالیت گؤستریرلر. بو ایسه چئوره‌یه بؤیوک ضرر وئریر. تیکان‌تپه اهالیسی و چئوره فعال‌لارینین اعتراض‌لاری ایسه وضعیتی یاخشیلاشدیرماییب.
داخیلی موستملیکه‌چیلیکدن گئرییه نه قالیر؟
فلاکت گؤستریجی ایشسیزلیک گؤستریجیسی ایله تورم گؤستریجیسی‌نین جمعی کیمی تعریف ائدیلیر. غربی آذربایجان ایسه بو گؤستریجییه گؤره اؤلکه‌ده سونونجو یئرده دوروب. دئمه‌لی بو معدن‌لرین فعالیت‌لری هر هانسی بیر اینکیشافا سبب اولماییب. معدن‌لرین ویلایت اوچون فایدالی اولماماسینا باخمایاراق اونلار اؤلکه اوچون بؤیوک گلیر قایناغی حساب ائدیلیرلر.
بو داخیلی موستملیکه‌چیلیگین نومونه‌سیدیر. بو معدن‌لردن الده ائدیلن قازانجین هارداسا هامیسی مرکزی ویلایت‌لره داشینیر. سونگون معدنی موباحیثه‌لرینده تبریز میللت وکیلی بیگی ده بونو اعتراف ائدیب. معدن‌لردن الده ائدیلن قازاندان یئرلی اهالینین ده فایدالانماسی اوچون لازیمی اینوئستیسییالار ائدیلمیر و خام شکیلده بو مادّه‌لر آذربایجاندان چیخاریلیرلار.
بوتون بونلاری نظره آلاراق موشاهیده ائدیلیر کی داخیلی موستملیکه‌چیلیین نومونه‌سی اولاراق آذربایجانداکی معدن‌لرین قازانجی مرکزی ویلایت‌لره داشینیر. نتیجه‌ده بو معدن‌لردن گئرییه قالان چئوره‌یه بوراخدیقلاری منفی تاثیرلر اولور. بیر ده یوخلوغا قوووشان فایدالی قازینتی‌لار.
