بو مقاله جودی بئگز طرفیندن ۲۰۱۹-جی ایلین مارت آیی‌نین ۳-ده «ThoughtCo» سایتیندا درج ائدیلیب و «اتک‌یازی» ترجومه قروپو طرفیندن آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیلیب.
عمومیتله اینسان‌لار اینفلیاسییانین (تورم) ایقتیصادیاتدا یاخشی بیر شئی اولمادیغینی بیلیرلر. بو، معین درجه‌ده منطیقلیدیر– اینفلیاسییا قیمت‌لرین آرتماسی آنلامینا گلیر و آرتان قیمت‌لر عادتا پیس بیر شئی کیمی قبول ائدیلیر. بونونلا بئله تئکنیکی باخیمدان، اگر موختلیف مال و خیدمت‌لرین قیمت‌لری عینی درجه‌ده یوکسلیرسه، امک حاقی قیمت آرتیمی ایله پارالئل اولاراق یوکسلیرسه و نومینال(اسمی) فایز درجه‌لری اینفلیاسییاداکی دییشیکلیک‌لره اویغونلاشدیریلارسا، مجموع قیمت سوییه‌سینده آرتیم‌لار خصوصیله پروبلئملی اولماسینا احتیاج یوخدور. باشقا سؤزله، اینفلیاسییانین ایستئهلاکچی‌لارین رئال آلیجیلیق قابیلیتینی آزالتماسینا احتیاج یوخدور.
بونونلا بئله اینفلیاسییانین ایقتیصادی نقطه-نظردن آکتوال اولان و آسانلیقلا قارشیسینی آلماق مومکون اولمایان خرج‌لری وار.
منو خرج‌لری
قیمت‌لر اوزون مدت عرضینده ثابت اولدوقدا، فیرمالار اؤز محصول‌لارینین قیمت‌لرینی دییشدیرمکده یاشامالی اولاجاقلاری ناراحاتلیغی یاشامیرلار. عکسینه قیمت‌لر زامانلا دییشدیکده، فیرمالار قیمت‌لرین دییشیمی ایله آیاقلاشماق اوچون اؤز قیمت‌لرینی دییشمک ایسته‌ییرلر، چونکی بو منفعتی آرتیرماق ایستراتژیسی‌دیر. تأسف کی، قیمت‌لرین دییشدیریلمه‌سی عمومیتله خرجسیز دئییل، چونکی قیمت‌لرین دییشدیریلمه‌سی یئنی منولارین چاپینی، ائلئمئنت‌لرین یئنیدن ائتیکئتلنمه‌سینی و سایره‌نی طلب ائدیر. فیرمالار منفعتی ماکسیموملاشدیرمایان بیر قیمتله ایشله‌مک‌می یوخسا قیمت‌لرین دییشدیریلمه‌سی ایله باغلی منو خرج‌لرینی اؤد‌ه‌یه‌رک داوام ائتمکلری باره‌ده قرار وئرمه‌لیدیرلر. هر ایکی وضعیتده فیرمالار اینفلیاسییانین رئال خرج‌لرینه دؤزمه‌لی اولورلار.
آیاق‌قابی دریسی خرج‌لری
منو خرج‌لرینی اؤد‌ه‌ین ساده‌جه فیرمالار اولدوغو حالدا، آیاق‌قابی دریسی خرج‌لری هامییا، اؤلکه‌نین راییج پول واحیدی صاحیب‌لرینه(پولو اولان هر کسه) بیرباشا تأثیر گؤستریر. اینفلیاسییا مؤوجود اولدوقدا، نقد پولون ساخلانماسی (و یا قئیری-فایزلی دئپوزیت حساب‌لاریندا (سپرده حساب‌لاریندا) مالی وارلیق‌لارین ساخلانماسی) اوچون رئال خرج وار، چونکی نقد پول بوگونکو قدر صاباح دَیَری یوخدور. بونا گؤره ده، وطنداش‌لارین الینده مومکون قدر آز نقد پول ساخلاماق هوسی وار، بو ایسه او دئمکدیر کی، اونلار خودپردازا گئتمه‌لی و یا تئز-تئز پول کؤچورمه‌لیدیرلر. آیاق‌قابی دریسی خرج‌لری تئرمینی بانک سفرلرین سایی‌نین آرتماسی سببیندن آیاق‌قابی‌لارین داها تئز-تئز دییشدیریلمه‌سینین مجازی دَیَرینه ایستیناد ائدیر، لاکین آیاق‌قابی دریسی خرج‌لری چوخ رئال بیر فئنومئن‌دیر.
آیاق‌قابی دریسی خرج‌لری نیسبتا آشاغی اینفلیاسییا اولان ایقتیصادیات‌لاردا جدی پروبلئم دئییل، لاکین هایپراینفلیاسییا (ابرتورم) یاشایان ایقتیصادیات‌لاردا چوخ آکتواللاشیر. بو وضعیت‌لرده وطنداش‌لار عمومیتله اؤز مادی وارلیق‌لارینی یئرلی پول واحیدینده دئییل، خاریجی پولدا (ارزده) ساخلاماغا اوستونلوک وئریرلر کی، بو دا لازیمسیز واخت و سعی صرف ائدیلمه‌سینه سبب اولور.
رئسورس‌لارین یانلیش بؤلوشدورولمه‌سی
اینفلیاسییا باش وئردیکده و موختلیف مال و خیدمت‌لرین قیمت‌لری موختلیف درجه‌لرده آرتدیقدا، بعضی مال و خیدمت‌لر نیسبی معنادا اوجوزلاشیر و یا باهالاشیر. بو نیسبی قیمت تحریف‌لری، اؤز نؤوبه‌سینده، رئسورس‌لارین (منبع‌لرین) موختلیف مال و خیدمت‌لر اوزره بؤلوشدورولمه‌سینه تأثیر گؤستریر. بو تأثیر نیسبی قیمت‌لرین ثابت قالدیغی تقدیرده باش وئرمز.
ثروتین یئنیدن بؤلوشدورولمه‌سی
گؤزله‌نیلمز اینفلیاسییا ایقتیصادیاتدا ثروتین یئنیدن بؤلوشدورولمه‌سینه خیدمت ائده بیلر، چونکی بوتون یاتیریم‌لار(سرمایه‌گذاری) و بورج‌لار اینفلیاسییا ایله ایندئکسلشدیریلمیر. گؤزله‌نیلندن یوکسک اینفلیاسییا بورجون دیرینی رئال اولاراق آشاغی سالیر، عینی زاماندا ثروتین رئال گلیرلرینی ده آشاغی سالیر. اودور کی، گؤزله‌نیلمز اینفلیاسییا یاتیریمچی‌لارا ضرر وئررکن بورجو اولانلارا فایدا وئرمه‌یه خیدمت ائدیر. بو چوخ گومان کی، سیاستچی‌لرین ایقتیصادیاتدا یاراتماق ایسته‌دیکلری ایستیمول(محرک) دئییل، اونا گؤره ده باشقا بیر اینفلیاسییا خرجی کیمی باخماق اولار.
وئرگی تحریف‌لری
آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده اینفلیاسییایا اتوماتیک اویغونلاشمایان بیر چوخ وئرگی‌لر وار. مثلاً، کاپیتال(سرمایه) منفعت وئرگی‌لری اینفلیاسییایا اویغونلاشدیریلمیش دَیَر آرتیمینا گؤره دئییل، وارلیغین دَیَرینده‌کی موطلق آرتیما اساساً حسابلانیر. بونا گؤره ده، اینفلیاسییا مؤوجود اولدوقدا کاپیتال منفعت اوزره ائففئکتیو وئرگی درجه‌سی قئید اولونان نومینال درجه‌دن خئیلی یوکسک اولا بیلر. عینی شکیلده اینفلیاسییا فایز گلیرلری اوزَریندن اؤده‌‌نیلن ائففئکتیو وئرگی درجه‌سینی ده آرتیریر.
عمومی ناراحاتلیق
قیمت‌لر و امک حاقی اینفلیاسییایا اویغونلاشماق اوچون کیفایت قدر آسانلیقلا دییشه بیلسه ده، اینفلیاسییا هله ده پول کمیت‌لرین ایل‌لر عرضینده موقاییسه‌سینی مومکون اولدوغوندان داها چوخ چتینلشدیریر. اینسان‌لار و شیرکت‌لرین اؤز معاش‌لارینین، وارلیق‌لارینین و بورج‌لارینین زامانلا نئجه دییشدیگینی تام باشا دوشمک ایسته‌دیکلرینی نظره آلساق، اینفلیاسییانین بونو داها دا چتینلشدیرمه‌سی اینفلیاسییانین باشقا بیر خرجی کیمی حساب ائدیله بیلر.
