کئچن یوز ایلده باش وئرن بوتون اولای‌لاری سیرالادیغیمیز زامان، اورتاق بیر نوقطه‌یه یئتیشیریک و او دا میللتین یالان و بوش وعده و سؤزلره اینانماسیدیر. تاریخ کیتاب‌لارینی ساده‌جه اوخویوب بیلمک اوچون دئییل، اؤیره‌نیب یئنیدن باش وئرمه‌سی‌نین قاباغینی آلماق اوچوندور. تاسوفله گؤروروک میللت تاریخینی اوخومور و بیلمیر، او اوزدن تاریخ دفعه‌لرجه تکرار اولونوب و اولونماقدادیر. دیکتاتوری حکومت‌لرده میللتی یالان سؤزلر، قورخو، یالانچی دوشمن و دوستاقلا سوسدورارلار. بو اوزدن بو تیپ حکومت‌لرین چیزدیکلری یول‌لار میللتین سعادتی اوچون یوخ بلکه اؤزلرینی قورویوب و دیرچلتمک اوچوندور.
بو قیسا سؤزله کئچن اون ایلده آزربایجان بؤلگه‌سینده، حکومت طرفیندن باش وئرن و دئییلن یالان سؤزلر و وعده‌لره گؤز آتیب، سونوج‌لارینی سیرالامایلا، میللتیمیزین نه قدر ساده اولدوغونو گؤره بیله‌ریک. ۱۱-جی جمهور باشقانلیق سئچکی‌لری و آدای‌لارین وئردیگی سؤزلر ۱۳۹۲- جی ایلین جمهور باشقانلیق سئچکی‌لری زامانیندا، حسن روحانی باشقان آدایی اولاراق، آزربایجانین اوی‌لارینی قازانماق اوچون، تبریز شهرینه گلدیگینده «فرهنگستان زبان ترکی» آدلی کولتور ائوی‌نین آچیلماسی و تورک دیلینه اؤنم وئرمه‌سیندن سؤز آچاراق میللتین اویونو قازانماق ایسته‌ییردی. بو سؤزلر ایلک دفعه‌ده اولموش اولسادا قولاغا خوش گلیردی و هر کسی سئویندیریردی. ایکینجی سؤزو اورمو گؤلون جانلاندیریلماسی و او بؤلگه‌ده یاشایان‌لارین اکین سورون‌لاری و دوغانین قورونماسی اوچون اؤزل پیلان‌لار و بودجه‌نین آییرماسیندان سؤز آچدی. «اگر قازانارسام باشقانلیغیمین ایلک گونونده اورمو گؤلو حاقدا باخان‌لاری توپلاییب الیمیزدن نه گلیرسه گؤره‌جه‌یم»، سؤزونو روحانینین دیلیندن ائشیدن هر کس، یاخین زامان‌لاردا اورمو گؤلو اوچون باش وئرن اعتراض‌لاری گؤز اؤنونه گتیریب، آغیر گون‌لردن کئچیب و بو خوش خبری ائشیتدیگینده، اومیدله‌نیب و سئوینیر. بو سؤزلر بیر چوخونو صاندیق باشینا چکمسه ده آزربایجان بؤلگه‌سینده روحانینین اوی‌لاری باشقا آدای‌لاردان چوخ اولماسی، سانکی میللت روحانینین سؤزلرینی اومود یولو گؤروب و اوی‌لارینی حسن روحانی آدینا صاندیغا سالمیشدیلار.
جمهور باشقانلیق قولتوغونو قازانان حسن روحانی، سئچدیگی باخان‌لاردان، وئردیگی سؤزلری نه قدر جیددی و دوغرو اولماسینی آنلاماق اولوردو. آنجاق نئچه آی سونرا کولتور ائوین آچیلما خبرینی ائشیتدیک. «فرهنگستان زبان ترکی» کولتور ائوی ایشه باشلامادان همن سونرا، ایرانشهری و پانفارسیزم دوشونجه‌سینه باغلی اولانلار، مرکزی حکومتین طرفدارلاری، روحانینین موخالیف‌لری و حتی خاریجده یاشایان اوپوزسیون‌لار، هر گون بو قونویا توخونوب، سالدیرماغا باشلادیلار. اونلار سؤزلرینده ایرانین پارچالانماسی، فارس دیلین آرادان گئتمه‌سی و باشقا دیل‌لره ظولم اولدوغونا سبب اولاجاق دئیه، یوزلرجه یازی‌لار یازیب پایلاشیردیلار و مئدیالاریندا بو حاقدا دفعه‌لرجه میتینگ قوردولار. آنجاق بیزیم آیدین دوشونجه‌لی اینسان‌لار و میللی فعال‌لار بو سالدیری‌لارا یانیت اولسون دئیه چئشیدلی یول‌لارلا حاقلی اولدوقلارینی ساوونوردولار. بو اولایا گؤره قیسا گولمه‌جه دئمه‌یین یئری‌دیر. تهران بیلی یوردونون فارس ادبیات بؤلومونده، بو باشلیقدا بیر ائتیکت یاپیشدیریلمیشدی: «استعمال لغات عربی اکیدا ممنوع». بونو یاپیشدیرانلار ساده‌جه آلای کئچمک اوچون یازمیشدیلار، آنجاق درین باخیلارسا چوخدا حاقسیز ساییلمیردیلار.
بیزیم «فرهنگستان زبان ترکی»-ده یاپیشدیریلان ائتیکئته بنزه‌ییردی. فارس دیلینده بیر عنوان، حتی تورک آدینی بئله دوزگون یازا بیلمه‌میشدیلر و بیزده بونا سئوینیب، سانکی دئوریم یاراداجاق دئیه ال آیاق چالیردیق. بو قارماقاریشیقدا کیمسه سوروشمادی نه اوچون کولتور ائوین آدینی تورکجه یوخ فارسجا سئچیبلر؟ اگر تورک کولتور ائوی‌دیر ندن مرکز یؤنه‌تیر؟ اگر تورک دیلی و تاریخینی قوروماق اوچون آچیلیب، نه اوچون آزربایجانین تانینمیش و قلم صاحیبی اولانلاردان هئچ بیریسی اویه حاققینی قازانمادی. اگر فارس دیلی باشقا دیل‌لرین یازیلیب اوخونماسییلا آرادان گئده‌جک ندن بو قدر بو دیلی دیرچلدیب اوشاق‌لاریمیزین بئینینه سوخوبسوز. دئمک بونلارین هامیسی اویون اولاراق بیزی آلداتماق اوچون قورولموشدو یوخسا هانی او کولتور ائوی، هانی او «فرهنگستان زبان تورکی». اورمو گؤلونوه وئریلن وعده‌لر ساده‌جه کاغیذ اوستونه کئچدی، کیمسه ایلک توپلانتی‌نین خبرلرینده اورمو گؤلو حاقدا وئریلن قرارلاری گؤرمه‌ییب، ائشیتمه‌دی. آنجاق تهراندا اورمو گؤلو آدینا اینستیتوت آچیلاراق اؤزلرینه بودجه قازاناراق بیر سیرالارینا ایش ایمکانی یاراندی.
سورون آزربایجاندا آنجاق اوتوروم‌لار تهراندا کئچیریلیردی. او گون‌لردن تام دوققوز ایل کئچیب و اورمو گؤلون دورومو گونو گوندن بترله‌شیب و بیر ایش گؤرولمه‌سه بؤیوک سورون‌لارا سبب اولوب و بوندان آغیرلارینادا شاهید اولاجاغیق. آرتیرمالییام روحانینین ایکینجی دؤنه آدای اولدوغوندا حتی ایلک دفعه وئردیگی او یالان سؤزلردن بئله سؤز آچمادی. بو سئری وعده ایله یوخ قورخو یاراتماقلا اوی‌لاری قازانماق ایسته‌ییردی. رئیسینی بیر جانی کیمی گؤسترن روحانی و اونون اطرافیندا گزن‌لر، اوسته آد چکدیگیم کیمی ایکینجی پیلان‌لارینی یورودوب میللت آراسینا قورخو سالاراق صاندیق باشینا چکدیلر. مجلیس سئچکی‌لری و یئنه‌ده آلدادیجی شوعارلار ۱۳۹۴-جی ایلینده یاشانان مجلیس سئچکی‌لری عرفه‌سینده، آزربایجان بؤلگه‌لرینده نئچه قونو حاقدا دانیشیق گئدیردی. بیرینجیسی آزربایجانین ائکونومی دورومو و مرکزدن موستقیل اولماسی، ایکینجیسی تورک میللت وکیل‌لرین ایران پارلامئنتینده کووالیسیون (ائتلاف) قورمالاری و اوچونجوسو تورک دیلین اوخول‌لاردا رسمی شکیلده اؤیره‌دیلمه‌سی. بو حاقدا بیر سیرا میللی فعال‌لار و مجلیس آدای‌لارین نئچه اوتوروم‌لاری اولدو.
و سونوندا تبریز شهرینده میثاق نامه آدلی راضیلاشمانی ایمضالادیلار. پارلامئنتین اونونجو دؤورونو قازانان میللت وکیل‌لری «فراکسیون مناطق تورک نشین یا ترک‌زبان»-نین قورولما خبرینی وئریب و گوجلو شکیلده اویه ییغمایا باشلادیلار. فراکسیونا قاتیلانلارین ساییسی ۱۳۰ نفری آشاراق چوخونلوغو تورک بؤلگه‌لریندن و باشقا شهرلرده یاشایان تورک کؤکنلی میللت وکیل‌لریدیلر. آنجاق یئنه مرکز طرفیندن باشلانان سالدیریلار و میللی فعال‌لارین ساوونمالاری. بوتون قزئته‌لر بو حاقدا یازی پایلاشدیلار، ایش امنیت شوراسینا چکیلیب، سس‌سیز سمیرسیز اوستونو اؤرتوب و کیمسه‌نین سسی ده چیخمادی. میثاق نامه‌نی ایمضالایان هر ایکی طرف آنلامادیلار، ایران آدلی اؤلکه‌ده فارس فاشیزمین دوشونجه‌سی ایسلام دوشونجه‌سینی کئچه‌رک اؤنده گئتمکده‌دیر و او اوزدن غیر فارس دیل‌لر و میللت‌لره باغلی هر نه ایسته‌نیلیرسه، اونلارین ایزنی اولمادان باشلاماییب و یا اورتادا قالاجاق. بونلارا گووه‌نن اودوزوبدور. اؤز گوجوموزه اینانماغیمیزین واختی گلیب چاتیب و مرکزدن باغلیلیغیمیزی و دیلنچیلیگیمیزی قوپاردیب، اؤز میللتیمیزه دایاناراق حاققیمیزی الده ائتمه‌لی‌ییک.
میثاق نامه‌ده یازیلان باشقا مسئله‌لرین هئچ اوستو بئله آچیلمادان قاپانیب و یئنه بیزلر الی بوش ائوه دؤندوک. ۱۴۰۰-جی ایلده جمهور باشقانلیغینی قازان ابراهیم رئیسی، عدالت، برابرلیک و یوخسوللوغون کؤکونو قوروتما سلوقان‌لاری ایله گلسه ده، بیر ایل کئچمدن سوفره‌لرین گونو گوندن کیچیلمه‌سینی گؤروروک. آنجاق بو آلدادیجی شوعارلارا گویا اینانانلار وارمیش. ایل‌لر بویو سونگون یئر آلتی معدن‌لری تالایان مرکزی حکومته قارشی اعتراض‌لاری فورصت کیمی گؤرن رئیسی، تبریز شهرینه گلیر گلمز، استقلال مس آزربایجاندان سؤز آچیر و بویروق ائدیر (دستور وئریر). نه اوچون بو بویروق تبریز شهرینه گلدیگینده وئریلر؟ مگر میللت وکیل‌لری دئمیردیلر بو حاقدا پارلامئنتین اوی‌لارینی قازانماق لازیمدیر؟ نئجه اولا بیلر بیر نفر گلیب تک باشینا تصمیم توتور و بو بؤیوکلوکده مسئله‌نی چؤزور؟ سیزجه بو سؤزلر آلدادیجی دئییللرمی؟ ابراهیم رئیسی‌نین آغزیندان چیخمامیش یئنه سالدیریلار مرکزدن باشلاییب، آنجاق تاسوفله بیزیم میللت یئنه بو یالان سؤزلره ایناناراق سئوینیب و ابراهیم رئیسینی منجی کیمی گؤرورلر.
مگر بونلار ایل‌لر بویو بو توپراق‌لاری آرادان آپارماییبلار؟ اگر بو گون سونگونون پاخیر (مس) و قیزیل معدن‌لری، تیکان تپه‌نین قیزیل معدن‌لری آزربایجانا قایتاریلیرسا بئله، سئوینمک یوخ بلکه بو نئچه ایلده تالانیب مرکزی شهرلرین آبادلانماسی‌نین سوروشدورما آچیلمالیدیر. آنجاق بیلیریک بونلار بوش سؤزلردیر و سانترالیزم حکومت و فارس فاشیزم دوشونجه‌یه باغلی اولان ایش باشینداکی‌لار داش دیغیرلاداراق قاباغینی آلاجاقلار. بونلار اورمو گؤلونو دیریلدنلر، آنا دیلیمیزین تحصیل ایمکانینی یارادانلار، آزربایجانی ایرانا باش ائدنلردیلر. استقلال مس آزربایجان آدییلا داها آرتیق تالانمانین ایمکانینی یارادیرلار. چونکو بیلیرلر نفت ساتیشی‌نین قاباغی آلینیب و معدن‌لری تالانما زامانی گلیب چاتیب. اوره‌ک آرزوموز بودور کی آزربایجانین پاخیر یوخ، بوتون ساحه‌لرده ایستیقلالینی گؤرک و او گونو گؤرمک اوچون یالان سؤزلره یوخ، اؤز گوجوموزه و میللتیمیزه اینانمالی‌ییق. اونوتمامالی‌ییق، سانترالیزم و دیکتاتوری حکومت‌لر، میللت‌لری اوچون یوخ بلکه اؤزلری اوچون چابالارلار.
