۲۰۲۰-جی ایلدن بری کسینله‌شن تعرفه‌لره و تیجارتین اینکیشافی تشکیلاتی‌نین آمارینا اساسا، ایرانداکی فرقلی بؤلگه‌لرین خالچالاری‌نین هر متر مربعی دلارلا قیمتلندیریلیب. بو دا گئنیش قیمت آرالیغینی احاطه ائدیر. بو خالچالاری‌نین دونیا بازاریندا قیمتی ۱ متر مربع‌سی ۲۰ دلاردان باشلاییر و ان یوکسک قیمتله هر متر مربع ۹۰۰ دلارا چاتیر. تبریز ال ایشی خالچاسینین متر مربع‌سی ۱۰۰ دلارلا قیمتلندیریلیب. تام ایپک خالچاسینین متر مربع‌سی ایسه ۵۰۰ دلارلا قیمتلندیریلیب. آنجاق دونیادا مارکا اولاراق تانینان تبریز خالچا صنعتینین وضعيتی گونوموز ده هئچ ده اومیدوئریجی دئییل.
تبریز خالچاسی، رنگلری، موختلیف گؤزل دیزاینلاری، یوکسک کیفیتی و داواملیلیغی ایله دونیا میقیاسیندا مشهوردور. تبریز، ال ایله تیکیلی خالچالارین یارادیجی شهری کیمی دونیا فیکری ملکیت تشکیلاتی (WIPO) طرفیندن ده تصدیق اولونموشدور. لاکین، بو صنعت، کئچمیش ایللرده بیر چوخ چتینلیکلرله قارشیلاشیب و سئکتورون فعالیت گؤسترنلرینی مأیوس ائدیب.
تبریز خالچاسی دونیا اوزره بؤیوک مشهورلوغا مالیک اولماسینا باخمایاراق، بو صنایع‌ده فعالیت گؤسترن توخویوجولار و ایشچیلر بؤیوک و کیچیک چتینلیکلرله اوزله‌شیرلر. تبریز خالچاسینین قارشیسینداکی چتینلیکلر ساده‌جه خام‌مالین باهالاشماسی ایله محدود دئییل، همچینین ایش تهلوکه‌‌‌سیزلیگی اسکیکلیگی و صادرات یولو ایله گؤرولن ایشلرین کیفایتسیزلیگی کیمی بیر چوخ مسئله‌‌لری داخیل ائدیر. بوتون بو چتینلیکلر بیر زامانلار بؤیوک بیر جانلیلیق نومایش ائتدیرن بو صنعتی ضعیفلتمه‌یه و بو ساحه‌‌‌ده فعالیت گؤسترنلری باشقا اقتصادی ساحه‌‌‌لره کئچمه‌یه مجبور ائتمیشدیر.
دونیا صنعتینه اینجیلر بخش ائدن تبریز خالچاچیلیق مکتبی
آذربایجاندا خالچاچیلیق نومونه‌لری‌نین یاراندیغی ایلک شهرلردن بیری تبریزدیر. بو شهرده توخونان «لچک‌تورونج» کومپوزیسییالی خالچالار هر یئرده مشهور ایدی. بوندان باشقا، «لیلی و مجنون»، «دؤرد فصل»، «تبریز» فرقلی دیزاینی ایله سئچیلیردی. تبریز خالچاچیلیق مکتبینه منصوب اولان خووسوز و خوولو خالچالار بدیعی ترتیبات، رنگ آهنگدارلیغی، اورنامئنتال بزکلرین موختلیفلیگی ایله فرقله‌نیر.
تبریز خالچاچیلیق مکتبی آذربایجانین ان قدیم و مشهور خالچاچیلیق مکتبی اولوب، تبریز، اردبیل، ماراغا، مرند، ماکو، خوی، اورمیه، زنجان، قره‌جه، هریس، سراب ، اهر، سلماس، قاراداغ و باشقا خالچاچیلیق منطقه‌‌‌لرینی احاطه ائدیر. بو اراضیده یاشامیش طایفالار هله قدیمدن خالچاچیلیغین یارانماسی و اینکیشافیندا مهم رول اویناییبلار.
اورتا عصرلرده شرقین ان مهم تیجارت مرکزلریندن و زنگین شهرلریندن اولان ائله‌جه ده آوروپا ایله تیجارت علاقه‌‌‌لری خالچاچیلیق صنعتینین سرعتلی اینکیشافینا سبب اولموشدور. اؤز کومپوزیسییا طلباتینا، سوژئتلرین تفسیرینه، پارچانین کولوریتینه و تئخنولوگییاسینا گؤره گونئی آذربایجان خالچالاری ۱۶-جی عصرده تبریز مکتبی‌نین یوکسک ترقّیسی دؤورونده دئکوراتیو تطبیقی صنعتین همین مکتبه خاص عنعنه‌‌لری‌نین اینکیشافینا دلالت ائدیر. بو خالچالاردا کلاسسیک دؤورون مینیاتور رنگ‌کارلیغی‌نین تأثیری هله ده دویولور. لاکین ایندی اولکی اصوللاردان اوزاقلاشما نظره چارپیر. سوژئتلر سانکی آیری-آیری فراقمئنتلره پارچالانیر و بو فراقمئنتلر عومومی دئکورون داها چوخ فورمال عونصورلرینه چئوریلیر، آرتیق روایت کاراکتئرلی و حادثه‌‌‌لرین معناسینی آچیب گؤسترن موتیولر کیمی باشا دوشولمور. بیر قایدا اولاراق اووچولارین فیگورلاری، اوو موتیولری ناخیشلارلا عوض اولونور.
تبریز خالچاچیلاری‌نین توخودوقلاری ان مشهور خالچاچیلیق نومونه‌لریندن بیری ده «شیخ صفی» خالچاسیدیر. اون آلتینجی عصره عایید صنعت اثری حال-حاضردا لندن‌ین ویکتورییا و آلبئرت موزه‌سینین شاه اثرلریندندیر. تبریزده توخونموش «لچک‌تورونج» کومپوزیسییالی مشهور «شیخ صفی» خالچاسینین تاریخی ۱۵۳۹-جو ایله عایددیر. آنجاق فرقلی سببلردن دولایی گئت گئده بو صنعتین گله‌جه‌یی بیلینمز یولا دوغرو گئدیر.
تبریز خالچاسینین صادراتی‌نین آزالماسی و خالچاچیلارین ایش تهلوکه‌‌‌سیزلیگی
علی سلیمانی، دوغو آذربایجان صنایع، معدن و تیجارت تشکیلاتی‌نین خالچا دئپارتامئنتی‌نین رئیسی، تبریز خالچاسینین صادراتی‌نین آزالدیغینی وورغولاییر. بو شخصین دئدیکلرینه گؤره، تبریز خالچاسینین صادراتی اولجه ۲ میلیارد دلار جیواریندا ایدی. آنجاق بوگون تبریز ال توخوماسی خالچاسینین دیگر اؤلکه‌لره صادراتی آزالیب. بو وضعيت، خالچا ایستحصالی‌نین صادراتداکی پایی‌نین ۳۵% آزالماسی ایله نتیجه‌له‌نیب. اونون دئدیکلرینه گؤره، ایستحصالداکی ایستیفاده اولونان خام‌ماللارین قیمتلری‌نین یوکسک اولماسی و بیرباشا دلار قیمتی ایله علاقه‌‌‌لی اولماسی، بو محصولون صادراتی‌نین آزالماسی‌نین ان اساس سببلریندندیر. اؤلکه ایچینده ده عومومی اولاراق خالقین آلیش گوجونون آزالدیغی و اینسانلارین تبریزین اینجه توخوما خالچاسی یئرینه داها بؤیوک توخوما خالچالار آلماغا یؤنلدیگی بیر دؤورو یاشاییر.
خالچا توخوما کارتی و پروانه کسب سایی ایله ال ایشی خالچالارین ایستحصال میقداری تخمین ائدیلیر. دوغو آذربایجان ایالتینده آدام باشینا اورتا حسابلا تخمینا بئش متر مربع اینجه توخوما خالچا و اون بئش متر مربع قالین توخوما خالچا ایستحصال اولونور.
ایش گوونلیگی‌نین اولماماسی، تبریز خالچا ساحه‌‌‌سینده‌کی دیگر مانع‌لردن و چتینلیکلردن بیریدیر. بو ساحه‌‌‌ده فعالیت گؤسترنلر، خالچا توخویانلارین بیمه‌سینین کسیلدیگینی بیلدیریرلر. تخمینا سککیز ایل بوندان اول خالچا توخویانلارین بیمه‌سی کسیلیب و لازیم اولان میقدار دا بودجه‌ده یئر آلماییب. بو سببدن خالچا توخویانلار و بو ساحه‌‌‌ده فعالیت گؤسترنلر دیگر ایشلره یؤنه‌لیرلر.
تبریز خالچا شرکتی‌نین مودورلریندن بهروز محمدزاده، ایالت باشچیلاری‌نین خالچا ساحه‌‌‌سینده‌کی پروبلئملرده گوجسوز و اراده‌سیز اولدوقلارینی بیلدیریب، اؤلکه‌نین ایجرا سويیه‌‌سینده‌کی مسئوللارینی بو پروبلئملردن گوناهکار بیلیر.
ایوب بشیری، تبریز خالچا ساتیجیلاری بیرلیگی‌نین نایب رئیسی، خالچا صنعتینین صنایع و معدن، جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی ناظرلیکلری‌نین دسته‌یینی آلماسی گرکدیگینی وورغولاییر. آنجاق بؤیوک بیر یوکون صمت ناظرلیگینه یوکلندیگینی و بو اورگانین کیفایت قدر صلاحیتلره مالیک اولماماسی سببیندن، مسئله‌‌لرین بو ناظرلییه یانسیدیغینی بیلدیریر. بانکلار دا کیفایت قدر صلاحیتلره مالیک اولمادیقلاری اوچون بو صنعته دستک وئره بیلمیرلر.
تبریزده خالچاچیلیق فاکولته‌سی‌نین مؤوجود اولماسینا باخمایاراق، بو پتانسیل‌دن ده هله‌لیک ایستیفاده ائدیلمه‌میشدیر. گونوموزه قدر صنعتی شهرکلرین و اونلارین پتانسیلیندن ده فایدالانمیرلار.
خالچا توخوماقدا قازانج یوخدور
۳۰ ایلدن چوخ خالچا توخوما ساحه‌‌‌سه‌سینده فعالیت گؤسترن احد میرزالو دئییر کی، خالچا توخوما ایشی مجبوریته گؤره‌دیر، اقتصادی باخیمدان صرفه‌لی دئییل. او علاوه ائدیر کی: «سحر تئزدن خالچا توخوماغا باشلاییرام و گونون سونوندا، یورولموش بیر شکیلده ایش بیتنده و حساب ائدنده گؤرورم کی، اگر سربست ساتیش ائتسم و یا ائله میوه و سبزی ساتسام، ایشیم داها یونگول، گلیریم ایسه داها چوخ اولار». بو دا تبریز خالچا صنعتینده فعالیت گؤسترنلری دیگر ساحه‌‌‌لره یؤنلندیریر.
میرزالو خاطیرلادیر کی: «خالچا توخومانین بیمه اولونماسی موذاکیره اولوندوغو زامان، یاشی آرتدیقدا و یا ایشسیز قالدیقدا گلیر و حقوقا صاحب اولاجاغیمیزا سئویندیک، آما بیر دفعه من بیمه کارتیمی یئنی‌له‌مک اوچون موراجعت ائدنده، بیلدیردیلر کی، دؤولت سیزین اوچون بودجه آییرماییب و اؤزونوز ایش یئریندن اؤده‌نیشی ائتمه‌لیسینیز. ایشیمیز چتین و ضررلی اولدوغوندان، چوخ زامان خسته اولور و حکیمه گئتمک مجبوریتینده قالیریق. بو سببدن اؤزومو و عایله‌‌‌می مستقل فعالیت یولو ایله بیمه ائله‌دیم. بوگون بیزیم گونلوک گلیریمیز ۳۰۰۰۰۰ تومن بئله ائتمیر. بو گلیرله احتیاجلاریمیزی اؤده‌یه بیلمریک».
تبریز خالچاسینین دونیا شؤهرتینده‌کی یئرینه باخمایاراق، بو ساحه‌‌‌ده مؤوجود اولان چتینلیکلر اونون گله‌جه‌یینی تهدید ائدیر. گونوموزده دونیا مارکاسی اولان بو خالچا گئتدیکجه اونودولور. بو ساحه‌‌‌ده اولان چتینلیکلرین چؤزولمه‌دیگی مدتده آرتیق نه خالچا توخویان نه ده تبریز خالچاسی دئیه بیر شئی قالمایاجاق. بوگون اؤلکه‌ده نه تبریزین دونیا شهرتلی صنعتینه دیر وئرن وار نه ده بو صنعت‌ده چالیشانلارا.
