اورمو گؤلون بو گونکو دورومونا باخدیغیمیزدا اینسانین عاقلی شاشیر و چوخلو سورولار بئینینده گزیر. نییه؟ نئجه؟ نه اوچون؟ نه زاماندان؟ نه ائده‌ک؟ و … بونلارین جاوابینی آختاریب تاپمالی‌ییق. چونکو دردی بیلمک بیر یانا، دردی چؤزمک ان اؤنملی مسئله‌دیر و چؤزوم یولو نئجه درده دشودویوموز و هانسی زاماندان بو درده دچار اولدوغوموزدو بیلمکدیر. او اوزدن آلتدا گلن نئچه سورونو یانیتلامالی‌ییق.
ایلک اولاراق اورمو گؤلو نه زاماندان قوروماغا باشلاییب؟ ایکینجی سوروموز هانسی ایشلر و عامیل‌لرین سونوجو اورمو گؤلون قوروماغینا سبب اولوب؟ اوچونجو سوروموز گؤلون قوروماغیندا کیملر سوروملو و نییه سوچلو ساییلیرلار؟ ( یالنیش تصمیم و توتوملاردان دولایی قورویوبسا ندن سوروملولار هئچ محکمه‌ده سورقولانمیرلار و یا هئچ کیم اوستونه آلمیر؟). دؤردونجو سوروموز گؤلون جانلانماسینین قاباغینی کیملر، هانسی اللر و نه اوچون آلیرلار؟ ( گیزلی پیلانلار نده‌نی‌له قورودولورسا، گؤلون قوروماسی کیملره خئیری وار و هانسی قازانجلاری الده ائده‌جکلر؟). بئشینجی سوروموز گؤلون قوروماسی نه‌لره سبب اولار؟ (ائکونومی، سیاسی، اجتماعی، چئوره، خسته‌لیک‌لر و …). سون اولاراق اورمو گؤلون یئنیدن دیریلمه‌سی اوچون کیملره نه پای دوشور؟ (کوتله، حکومت، مئدیا، آزربایجان میللی حرکتین فعاللاری و آیدین دوشونجه اینسانلاریمیز اؤزللیکله چئوره فعاللاری اوچون و یارانان مردمی اؤرگوت‌لر). سورولان سورولاری یانیتلاماق اوچون ده‌یرلی اوزمانلاریمیزا بؤیوک پای دوشور، آنجاق کئچمیشده یازیلان و آراشدیرمالارا دایاناراق سورولاری آزجادا اولموش اولسا یانیتلاماق مومکوندور. آنجاق اساس آماجیمیز سورولاری قیساجا یانیتلاماقدان سونرا بیزه دوشن پای یعنی اورمو گؤلون دیریلمه‌سی اوچون میللی حرکتین گؤره‌وی ندیر؟ و نه‌لر ائتمه‌لی‌دیر؟ دییه سؤزلر یازیلا. البته یازیلان جاوابلار تامامینی قاپسامادیغی اوچون بو حاقدا باشقا یازارلارین‌دا یازیلاری، اؤزللیکله اوزمانلارین سؤزلری و بیلیم اینسانلارین فیکیرلری داها آرتیق یارارلی اولاجاق.
ایلک سوروموزون یانیتی اوچون، کئچمیشده یاییملانان خبرلر و یازیلارا دایاناراق، حتی او بؤلگه‌ده یاشایانلارین و گئدیب گلن‌لرین دیللریندن ائشیتدیکلریمیزه گؤره اورمو گؤلون قوروما تهلوکه‌سینین ایلک خبرلرین و اویاریلارین ایگیرمی(۲۰) ایل بوندان اؤنجه‌یه قاییدیر. تبریز شهریندن اورمویا گئتمک اوچون ایکی یول وار. همن گونلرده (یعنی ۲۰-۲۵ایل بوندان اؤنجه) اورمو شهرینه گئدنلرین ایلک ایشی تبریزین دمیر یولو آدلی مئیدانینا گلیب اوردا اولان دویورو تابلوسونو (تابلو اعلان) گؤروب هانسی یوللا اورمویا گئتمک‌لرینی سئچردیلر. دویورو تابلوسوندا دنیز یولون اویغون اولوب اولماماق خبری یازیلاردی. هاوا دورومویلا باغلی چوخلو زامانلار گؤلون سویو جاده‌لره دوغرو گلیب و یولو تهلوکه‌لی ائدردی. او اوزدن ایکینجی یولو سئچمک زوروندا اولاردیلار. اگر دنیز یولو اویغون اولسایدی یولون بیر پارچاسینی گمی‌له گئدیلیردی. گمی‌له تبریزدن اورمویا گئتمک ائکونومی باخیمیندان هر ایکی طرفه‌ده قازانجیدی. او بؤلگه‌ده چوخلو ایش یارانمایشدی و بؤلگه‌نین ائکونومی دورومونو ساغلانمیشدی. ایندی داها نه تابلودان خبر وار، نه گمی‌دن و نه اوردا یارانان ایشلردن و ایشچی‌لردن. ۲۰ایل بوندان اؤنجه‌دن باشلانان تهلوکه‌نین سوروملولوغو او گونون سوروملولارین بوینونا دوشمور، بلکه اوندان اؤنجه باشلانان و گؤرونن ایشلرین و پروژه‌لرین سونوجوندا گؤل قوروماغا باشلاییب.
ایکینجی سورویا گلدیگیمیزده، یئنه آراشدیرمالارا دایاناراق، نئچه اؤنملی مسئله‌ایله قارشیلاشیریق. یوزدن آرتیق وورولان سدلر، گؤلون اورتاسیندان گئدن یول، اکین اوچون وورولان جاوازلی و جاوازسیز سو قویولاری، اکین فورماسی‌نین دئییشیلیب سولو بیتگی و مئیوه‌لرین اکیلمه‌سی، اورمو گؤلونه تؤکولن چایلارین سو پایینین وئریلمه‌مه‌سی، شخصی و اؤزل ویلالارین چوخالماسی، یاغینتیلارین و آخان سولارین دوغرو دوزگون یؤنتیلمه‌مه‌سی و بوشونا گئتمه‌سی و نئچه نئچه باشقا مسئله‌لری سایماق اولار. آنجاق سدلر، یول، اکین فورماسی و گؤلون سو پایینین وئریلمه‌مه‌سی ان اؤنملی مسئله‌لردن ساییلیر.
اوچونجو و دؤردونجو سورویا جاواب وئرمک اوچون گرک آرشیولرده یئر آلان پروژه‌لرین و ایمضا آتانلاری بیله‌ک. بو حاقدا هئچ بیلگی و سند یوخ، آنجاق گؤرونن کنده بلدچی لازیم دئییل، تصمیم‌لر دوغرو دوزگون توتولسایدی، بوشو بوشونا سدلر وورولماسایدی، بو قدر سو قویولارینا جاواز وئریلمه‌سه‌ایدی،گؤلون اورتاسیندان گئدن یولو وورماق اوچون خاریجی اوزمانلاردان فایدالانیلسایدی و یا بئش کیلاس ساوادی اولمایانلارا گووه‌نیب پروژه‌لر تاپشیریلماسایدی، شخصی قازانجلار اوسته بو قدر کاغیذ اوستونده پروژه‌لر یازیلیب، پول آلینیب باشقا یئرلرده صرف اولونماسایدی، ایش یاراتماق اوچون نئچه صنعتی یئر آچیلیب میللت مجبور اولماسایدی اکینه اوز گتیره، شخصی کئیف‌لره گؤره جاوازسیز ویلالارین قاباغی آلینسایدی و … بونلارین ایمضالارینی وورانلارین تامامی سوروملو و سوچلودولار و موحاکیمه اولمالیدیلار.
بونلارا اینانیب و باشاریسیزلیقلارا، یالنیش تصمیم‌لره باغلاییرساق کسین اؤز باشیمیزا بؤرک قویوروق. اورمو گؤلون قوروماسینی نئچه ایلدیر بوتون دوولت و حکومت و مسئوللارین قولاغینا چاتدیریلیب، آنجاق سونوجا باخدیغیمیزدا گؤلون دورومو گونو گوندن بترله‌شیب. یعنی گؤلون اون ایل بوندان اؤنجه دورومونو بو گونون دورویلا توتوشدوردوغوموزدا، هر شئی اورتادادیر.
نئجه اولا بیلر یالنیش تصمیم‌لر و باشاریسیزلیقلار ساده‌جه آزربایجاندا باش وئریر؟ مرکزی شهرلرده آپاریلا پروژه‌لرین سایی‌سی، اؤنملی‌یی، بیتیرمه زامانی، بودجه‌لری و … آزربایجاندا باشلانان سینیخ سالخاق پروژه‌لرله توتوشدوردوغوموزدا بئله نظره گلیر، چوخلو اللر ایسته‌میر آزربایجان راحاتجاسینا نفس چکه. بوردا سؤز قونوسو اورمو گؤلودور آنجاق باشقا قونولاردا دا عینی دورومو یاشاییریق. بم دئپرمی‌له ورزقان دئپرمی‌نی توتوشدورون، سونگون پاخیر معدنی‌له کرمان‌دا آپاریلان پروژه‌لر، اصفهان، مشهد و تئهران‌دا وورولان یاپای گؤللر (دریاچه مصنوعی) و … بونلار ساده‌جه ائکونومی باخیمیندان فرقلی‌لیگی گؤستریر. گؤلوموز کیمی دیلیمیزده آرادان گئتمکده‌دیر. موسیقی‌میز، تؤره‌لریمیز، توپلوموموز و بوتون وارلیغیمیز یوخ ائدیلمکده‌دیر. دؤردونجو سورونو آنجاق بئله بیتیرمک اولور، آزربایجانی دوشونمه‌ین‌لر، آزربایجانی اؤزلرینه دوشمن گؤرن‌لر، تورک میللتین یوخ ائتمه‌یه چالیشانلار، وطن سئوگی‌سی دئدیگین دویغونون دادینی آنلامایانلار، فارس فاشیست دوشونجه‌نی یاییملایانلار و سانترالیزم سیستم چالیشیر غیرفارس بؤلگه‌لری بوتون آلانلاردا مرکزه باغلاسین. گؤلون قوروما پیلانینی تؤکن‌لر بو گون دیریلمه‌سینین قاباغینا داش آتانلاردیلار. ایران پارلئمانیندا اورمو گؤلون بودجه‌سی، تئهران تیملری استقلال پیروزی‌نین بودجه‌سیندن آز اولورسا، دئمک پارلئمان و حکومتین گؤزونده آزربایجان میللتی‌نین اؤلوم قالیم مسئله‌سی تئهران تیم‌لریندن ده‌یری آزدیر. اگر خلیج‌دن کویره سو چکیلیر و میلیونلارجا بودجه آیریلیر، دئمک کویرلرین آبادلانماغی و آزربایجانین کویره دؤنمه‌سی، مرکزی سیستمین خئیرینه‌دیر.
بونودا آرتیرمامیز لازیم، تاسوفله اؤزلرین دوشونن میللت، هئچ نه‌یی اؤنمسه‌مه‌ین و هر شئین یانیندان سس‌سیزجه کئچن کوتله، میللی حرکتین یئترلی داورانماماسی سوچلولارین آراسیندا یئر آلا بیلر. آنجاق بونودا دئمه‌لییم، میللی حرکتین گوجو و اعتراضلاری سبب اولدو تا اورمو گؤلون فاجعه‌سی هر کسین قولاغینا چاتیب، گوندم مسئله‌یه چؤنه، آنجاق یئترلی اولمادیغی اوچون، گؤلون دورومو گونو گوندن آغیرلاشیب و آغیرلاشماقدادیر. بئشینجی سورویا گلدیگیمیزده، گؤلون قوروماسی هر آچیدان سورون یارادیب و یاراتماقدادیر. گؤل قورودوغوندا، قالخان دوزلار بؤلگه‌نین بوتون باغلارینی، اکین یئرلرینی و سولارینی دوزا بورویوب، آرادان آپاریب و آپاراجاق. ایندیکی دورومدا بئله چوخلو یئرلرده یاشاماق زورلاشیب. کؤچمه‌لر، ایش‌سیزلیک، خسته‌لیک‌لر و باشقا سورونلار باشلانیب و چوخالماقدادیر. گؤلون قوروماسی ساده‌جه ائکونومی و چئوره باخیمیندان سورون یاراتمیر، سیاسی باخیمیندان، بؤلگه‌نین بوشالماسی، سورگونلویون چوخالماسی و آسمیلاسیون و اؤزگلشمه‌نین گوجلنمه‌سینه و هیزلانماسینا سبب اولاجاق و بونو سانترالیزم و فاشیست دوشونجه یوز ایله یاخیندیر پیلانلاماقدادیر. آنجاق بو کؤچمه‌لر و سورگون دوشمه‌لر مرکزین خئیرینه قورتولمایاجاق. سیستم داینامیک بیلیمی‌له آراشدیریلان اورمو گؤلون قوروماسی، تئهران‌دا دئوریمه بئله یول آچا بیلر و او اوزدن گؤلون قوروماسی ساده‌جه آزربایجانی یوخ بلکه چوخلو یئرلری تهلوکه‌یه سالاجاق و بوندان کیمسه خئیرلی اولمایاجاق.
سون اولاراق نه ائتمه‌لی‌ییک سوروسونو یانیتلامالی‌ییق. اوستده یازیلدیغی و گؤروندویو کیمی سانترالیست و فارس فاشیست سیستمی چالیشیر کویرلرینی آبادلاسین و آباد اولان غیرفارس بؤلگه‌لری چؤله چئویرسین. آزربایجان، احواز، بلوچستان‌دا هئچ بیر اساسلی و اؤنملی پروژه و آبادلیق گؤرونمور، آنجاق مرکزی شهرلر گونو گوندن دیرچه‌لیرلر. مرکزی سیستم‌دن مدد اومماق بیزه هئچ نه قازاندیرماز، آنجاق مرکزی حکومتی زورا سالماق و حاققی الده ائتمک اوچون ساواشماق بیزه دوشن گؤره‌ودیر. کوتله‌نی بو بؤیوک فاجعه‌یله تانیش ائتمک، گوندمده ساخلاماق، کوتله‌نینده بو انگلین آرادان قالخامسی اوچون بویونلارینا بؤیوک یوک دوشور. بو قدر اؤزل ویلالار، باغ باغاتلار، گیزلی گیزلی سو قویولاری، دوغرو دوزگون سووارما سیستمیندن فایدالانماماق و … بونلار کوتله‌نین گؤره بیله‌جک ایشلرین‌دن ساییلا بیلیر، آنجاق میللی حرکت بو حاقدا عموم میللتله ایلگی‌یه کئچمه‌لی‌دیر. اگر تبریزده آزادلیق، عدالت، میللی حکومت سلوقانی سسله‌نیر، بیز بو گوندن گرک میللی حکومتیمیز واردیر دییه اؤز توپراقلاریمیزی، وارلیغیمیزی و میللتیمیزی قوروما یوللارینی اؤیرنیب و عمل‌ده گؤسترک. ۱۳۸۹جو ایلدن بری دفعه‌لرجه آکسیالار کئچیرتمیشیک، هر بیر آکسیادا یوزلرجه اینسان توتوقلانیبلار، آنجاق سونوج ایسته‌‌یگیمیز کیمی اولماییب و گؤلون دورومو گونو گوندن آغیرلاشیر. اوستده یازیلدیغی کیمی، سانترالیست و فاشیست حکومت خیئرینی گؤلون قوروماسیندا گؤرور، او اوزدن بورا کیمی هئچ بیر ایش گؤرمه‌ییب، یئترلی قدر زامان، بودجه و متخصص‌لر وارکن، دئمک آماجلاری دیریتلمک یوخ، بلکه قورودماقدیر. میللی حرکت اگر اؤزونو بیر گوج گؤرور، گرکیر بو گوجونو دوغرو دوزگون قوللانا، یوخسا بئش اون یازی، اعتراض، فیلم و یا توئیت‌له نه گؤل دیریلر، نه‌ده حکومت دالی اوتورار.
نه ائتمه‌لی‌ییک؟ هر ایشین باشلانقیجی، اویانیش‌دان گئدیر، اگر اویانیش مرحله‌سینی دوغرو دوزگون کئچیرده بیلمه‌سک، دیرنمه‌میز گوجلو اولمایاجاق. اگر نئچه ایلدن سونرا هله کوتله‌میز بو فاجعه‌نی درک ائتمه‌ییب، دئمک دوغرو دوزگون تانیش ائتمه‌میشیک، بلکه بئله بیر فیکیر اورتایا گله، ذاتن میللیت هئچ نه‌یی اؤنمسه‌میر و دوشونمور، یئنه سؤز همن سؤزدور، چون میللت دوغرو دوزگون باشا سالینماییب. میللتی تانیماق و میللتین یانیندا دورماق ان اساس مسئله‌لردن ساییلیر، بیزلر میللتیمیزله آچیق و آیدین ایلگی قورانمامیشیق. بیزیم سون آتیشیمیز اعتراض و آکسیا اولمالیدیر. اویانیش بؤلومونده، مئدیالاریمیزا، آیدین دوشونجه‌لی اینسانلاریمیزا، یازارلارا، موسیقی‌چی‌لره و توپلومو ائتکیله‌ین بوتون یوللاردان یارارلانیب گؤلون دردینی و نه‌لره یول آچاجاغینی آنلاتمالی‌ییق. بورا کیمی بلکه بارماق سایی‌سی طب حوزه‌سینده چالیشان اوزمانلاریمیز اورمو گؤلون قوروما تهلوکه‌سیندن دانیشیب، میللتیمیزی آیدین‌لاتماغا چالیشیبلار، دئمک اونلار بئله اوست‌لرینه دوشن پایلارینی یئرینه یئتیرمه‌ییب‌لر. اویانیش مرحله‌سیندن باشاریلی کئچرسک‌سه، دیره‌نیش مرحله‌سینده هر کسی یانیمیزدا گؤره بیله‌ریک و اوندا مرکزی حکومتین تکجه یولو آماجیندان دالی چکیلیب گؤلوموز دیریله‌جک. بیز هر زامان ایسته‌میشیک، اعتراض دیلی‌له حکومته سؤزوموزو و ایسته‌ییمیزی چاتدیرمیشیق، آنجاق یانیمیزدا بوتون کوتله‌نی آلا بیلمه‌دیگیمیز اوچون یارارلی اولماییب. اورمو گؤلو بیزیم اؤلوم قالیم مسئله‌میز اولدوغو اوچون، بوتون یوللارلا گؤلون یئنیدن دیریلمه‌سینی ساغلامالی‌ییق.
