سونگون میس معدنی‌نین یاخینلیغیندان کئچن ایلقنا چایینین یئنیدن چیرکلنمه‌سی موشاهیده اولونوب. سوسیال شبکه‌لرده یاییلان فوتوشکیل‌لره اساساً ایلقنا چایینین رنگی دییشه‌رک گؤی رنگه چئوریلیب. بو پروبلئم داها اوّل‌لر ده موشاهیده اولونان وضعیتدیر و اونون سببی‌نین سونگون میس معدنی‌نین چیرکلندیریجی توللانتی‌لارینین چایا قاریشماسی اولدوغو بیلینیر.
سونگون میس معدنی شرقی آذربایجان ویلایتی‌نین ورزقان شهرینین یاخینلیغیندا یئرله‌شیر. اونون چئوره‌یه بوراخدیغی منفی تاثیرلر موختلیف زامان‌لاردا گونده‌مه گلیب. سون گؤرونتولره اساساً بللی اولور کی اونون چئوره‌یه بوراخدیغی منفی تاثیرلرین قارشیسی هله کی آلینماییب. ایلقنا چایی کلیبرین قیرخ‌لار داغ‌لاریندان آخیب گلن، داها سونرا اوشتیبین یاخینلیغیندا آراز چایینا قوشولان چایین آدیدیر.
گونئی آذربایجاندا موختلیف معدن‌لرین زهرلی توللانتی‌لارینین ضررسیزلشدیریلمه‌مه‌سی و اونلارین چئوره‌یه بوراخیلماسی چوخ تکرارلانان خبرلر آراسیندا یئر آلسا دا، اونون قارشیسینی آلاجاق هر هانسی بیر آددیمین آتیلمادیغی موشاهیده اولونور. یئرلی فعال‌لارین بو حاقدا سوروملولارین موداخیله‌سینی و چیرکلندیریجی توللانتی‌لارین ضررسیزلشدیریلمه‌سی طلبی هر ایل تکرارلانان مسئله‌لر سیراسیندا یئر آلیر.
آذربایجان زنگین معدن‌لری ایله تانینییر. عینی حالدا همین معدن‌لرین فعالیت‌لری اکثر حال‌لاردا موباحیثه‌لره سبب اولور. آذربایجانلی فعال‌لارین فیکرینجه بو معدن‌لردن الده ائدیلن گلیرین بؤیوک قیسمی مرکزی ویلایت‌لره آخیدیلیر. اونلارین فعالیت‌لریندن آذربایجانین پایینا دوشن یالنیز یاراتدیقلاری چئوره پروبلئم‌لری اولور.
سونگون معدنی‌نین یاراتدیغی چئوره پروبلئم‌لرینه اعتراض؛ تاپدانان سویوق دمیر
۱۳۹۹-جو ایلین یاییندا ایلقنا چایینین سونگون میس معدنی‌نین ضررلی توللانتی‌لارینین طبیعته بوراخیلماسی نتیجه‌سینده رنگ دییشمه‌سی گونده‌مه گلمیشدی. همین واختدا سویا قاریشان زهرلی توللانتی‌لار چوخ سایدا سودا یاشایان جانلی‌نین دا اؤلومونه سبب اولموشدو. عینی حالدا ایلقنا چایینین سویوندان ایچن مال-قارا دا خسته‌لنمیشدی. چینار تلگرام کانالی‌نین یایدیغی ویدئولارا اساساً ۱۴۰۰-جی ایلین شهریور آییندا معدن فعالیت‌لری یاخین کندلرده مئشه و اوتلاق‌لارین محو اولماسینا سبب اولوب.
ورزقان میللت وکیلی الله وئردی دهقانی‌نین دئدیکلرینه اساساً قانون گره‌یی معدندن الده ائدیلن گلیرین ۱%-ی چئوره‌نی قوروماق و توللانتی‌لاری ضررسیزلشدیرمک آدینا ورزقانا قایتاریلمالیدیر. لاکین همین ۱ فایز ده ایل‌لردیر کی وئریلمیر. بو دا سونگون میس معدنی‌نین چئوره‌یه و حتی اینسان‌لارین و حیوان‌لارین ساغلاملیغینا جدی شکیلده زیان وورماسی ایله نتیجه‌لنیر. قئید ائتمک لازیمدیر کی سرطان خسته‌لیگی شرقی آذربایجان ویلایتینده ان چوخ ورزقان شهرینده موشاهیده اولونوب.
ایلقنا چایینین سون گؤرونتولری معدن فعالیتی‌نین چئوره‌یه بوراخدیغی منفی تاثیرلرین قارشیسی‌نین آلینمادیغینی گؤستریر. بو سوروملو شخص‌لرین و قوروم‌لارین چئوره‌یه اولان لاقئید یاناشمالارین بیر نومونه‌سیدیر.
معدن گلیری یوخسا چئوره؟
گونئی آذربایجان اؤلکه سوییه‌سینده بیر چوخ بؤیوک معدنه ائو صاحبلیگی ائدیر. خصوصیله قیزیل و میس معدن‌لرینین بؤیوک فایزی آذربایجاندا یئرله‌شیر. لاکین اونلارین فعالیت‌لری اکثر حال‌لاردا یئرلی اهالی‌لرله سوروملولار آراسیندا گرگینلیک‌لره سبب اولور.
۱۴۰۰-جو ایلده زنوز شهری یاخینلیغیندا یئرله‌شن بیر معدنین فعالیته باشلاماسی یئرلی اهالی‌لرله سوروملولاری قارشی-قارشییا گتیرمیشدی. اهالی همین معدنین زهرلی توللانتی‌لارینین زنوز چای‌لاری و سولاریندا منفی تأثیرلریندن دانیشدیقلاری حالدا، سوروملولار معدن‌لرین بؤلگه‌یه گتیره‌جه‌یی گلیر و اونون آردیجا یاراناجاق اینکیشافدان سؤز ائدیردیلر. بنزر قارشی‌دورمالار آذربایجانین موختلیف یئرلرینده ده موشاهیده اولونوب. بو ایسه بئله بیر سوالی اورتایا گتیریر: معدن گلیری یوخسا چئوره؟
اصلینه باخارساق وضعیت گؤروندویوندن داها قاریشیقدیر. نورمال شرط‌لرده بئله بیر ایکیلیگی اورتا یول‌لارلا حل ائتمک مومکون گؤرونور. میثال اوچون معدنین فعالیت‌لرینی محدودلاشدیرماق، یاخود معدن مودیرلیگینی چئوره‌نی قوروماقلا وظیفه‌لندیرمک، مدرن مئتودلارلا توللانتی‌لاری ضررسیزلشدیرمک و سایره. لاکین بو یول‌لار گونئیده ائله ده آسان اولمور. چونکی گونئیده معدن فعالیت‌لرینین بیر باشقا اوزو داخیلی موستملکه‌چیلیکدن عیبارتدیر.
داخیلی موستملکه‌چیلیک معدن‌لرین گلیرینی مرکز ویلایت‌لره آخیداراق، آنا ویلایت‌لری(معدن‌لرین یئرلشدیگی ویلایت‌لر) همین معدن‌لرین زیبیل‌قابینا چئویریر. گؤرونوشونون عکسینه اولاراق معدن‌لر بؤلگه‌ده اینکیشافا سبب اولمور. بونو گونئیده‌کی بیر چوخ معدنین فعالیتی گؤستریر. یئرلی اهالی‌نین پایی یالنیز معدن‌لرین آغیر ایش شرط‌لرینده ایشچی کیمی چالیشماق اولور.
دئمه‌لی معدن‌لرین فعالیت‌لری داخیلی موستملکه‌چیلیک نتیجه‌سینده هم چئوره‌یه زیان وورور، هم ده میللی وارلیق‌لارین تالان ائدیلمه‌سی ایله سونلانیر. بونا گؤره ده یئرلی اهالی اکثر حال‌لاردا معدن‌لرین فعالیت‌لرینه موثبت یاناشمیرلار.
سونگون ایشچی‌لرینین کوتله‌وی اعتصاب‌لاری
قئید ائدیلدیگی کیمی سونگون کیمی معدن‌لرین یاراتدیغی ان بؤیوک ایمکان آغیر وضعیتده فهله‌لیک ایشی ایمکانی اولوب. لاکین او دا عدالتلی شکیلده اولمور. تیر آییندا سونگون میس معدنی ایشچی‌لرینین کوتله‌وی اعتصابی‌نین اساس طلبی اؤلکه‌ده‌کی دیگر میس معدن‌لری ایشچی‌لری ایله برابر معاش آلماقلاری ایدی.
معاش‌لارین برابرلشمه‌سی گونئیلی ایشچی‌لرین چوخ تکرارلادیقلاری طلب‌لردندیر. سونگون میس شیرکتی ایران میس شیرکتی‌نین بیر پارچاسیدیر. لاکین ایران میس شیرکتی‌نین سونگونده ایشله‌ین ایشچی‌لر اوچون داها آز معاش وئردیگی معلوم اولوب.
سون زامان‌لار آذربایجان موستقیل میس شیرکتی یاراناجاغی باره‌ده خبردارلیق‌لار اولدو. خصوصیله تراختور فوتبال کوماندانلیغی‌نین مالی چتینلیک‌لرینین یارانماسی ایله آذربایجان میس شیرکتی‌نین ایران میس شیرکتیندن تامامن آیریلماسی طلبی گئنیش شکیلده یاییلدی. سوروملولارین بیلدیردیکلرینه اساساً اونون یارانماسی پروسئسی گئدیر لاکین هله کی بونو گؤستره‌جک هر هانسی رئال ایشاره یوخدور.
سونگون میس معدنی‌نین کنسانتره‌سی‌نین کرمانا گؤندریلمه‌سی میس‌اریتمه کارخانالارینین آذربایجاندا اولماماسیندان آسیلی اولور. بو ایسه گلیرین هارداسا هامیسی‌نین ویلایتدن چیخماسی دئمکدیر. آذربایجانلی سوروملولارین دئدیکلرینه اساساً بئله کارخانالارین وورولماماسیندا کرمان میس مافییاسی‌نین بویوک تاثیری اولوب.
داخیلی موستملکه‌چیلیک سونگوندن الده ائدیلن گلیری مرکز ویلایت‌لره آخیدیر. اونون نتیجه‌سینده ورزقانا و عومومیتله آذربایجانا قالان ساده‌جه آز معاشلا آغیر وضعیتده ایش ایمکان‌لاری و بیر ده چئوره پروبلئم‌لری اولور. ایلقنا چایینین چیرکلنمه‌سی بو پروبلئم‌لردن بیریدیر.
